Het Pruysengambiet . . . . .

Door Charles Kuijpers.

Het begon als een onschuldig geintje in onze app “Schaken in Cascade”.

Een lichtvoetige, jolige discussie leidde via een gewaagde opmerking van Roel Pruysen tot een blik op het begin van de onsterfelijke partij tussen Ed en Roel eerder dit jaar.

Daarin werd het Pruysengambiet geboren, zij het in een niet voldragen vorm.

Dat ging als volgt:

1. e4, e5; 2. Pf3, d6; 3. d4, Pd7; 4. Lc4, h6

Deze zet oogt niet gezond, let op het komende gat op g6. Opmerkelijk is dat mijn schaakprogramma Fritz16 de zet wel geeft.

5. dxe5, dxe5; 6. Lxf7+ ! meteen de beuk erin, Kxf7 bij de première van het gambiet in de genoemde partij Ed-Roel durfde Roel de loper niet te slaan, en keek na Ke7 al tegen een ruïne aan.

7. Pxe5+ en nu is de stelling van het onderstaande diagram bereikt.

Stelling na 7. Pxe5+, …;

Na Ke8 is het meteen uit met Dh5 en na Ke6 volgt Dd5 en snel mat. Enige zet voor zwart is dus:

7. …, Kf6;

Die leidt vervolgens tot duizelingwekkende complicaties die zonder computerprogramma voor de mens niet te begrijpen zijn.

8. Pc3!! wit laat Pe5 gewoon in staan, en terecht zoals zal blijken.

(Een fraaie subvariant ontstaat na 8. Dd4, volgens Fritz gaat het dan als volgt verder: 8. …, c5; 9. Pxd7++, Ke7; 10. Dxc5+, Kxd7; 11. De3 en tien zetten later zegt Fritz dat de stelling gebalanceerd is).

8. …, Lb4 na Kxe5 gaat het mis met zwart na 9. Dd5+, Kf6; 10.Df5+, Ke7; 11.Pd5+, Kd6; 12. Lf4+, Kc6; 13. De6+, Ld6; 14.Pb4+, Kb6; 15. Lxd6, Pdf6; 16. Lc5+!!, Kxc5; 17.Pd3+, Dxd3; 18. De5+, Kc6; 19. cxd3 en in deze stelling met curieuze materiaalverhouding staat wit gewonnen.

Stelling na 15. …, Pdf6;

9. Dd4, Lxc3+; 10. bxc3!, De8; 11. Pxd7++, Kg6; 12. Pe5+, Kh7; 13 0-0 met groot voordeel voor wit.

Stelling na 13. 0-0, …;

Deze zetten geven de wondere schoonheid van het schaakspel aan. Evenzeer is dan weer duidelijk dat het spel voor de menselijke geest soms veel te moeilijk is.

Dit soort varianten bedenk je niet achter het bord, dat is domweg onmogelijk. Slechts met een intensieve voorbereiding met behulp van de computer én een sterk geheugen is dit speelbaar.

Al is de slotsom dat zwart het Pruysengambiet niet overleeft bij correct, maar ondoorgrondelijk spel van wit.

Hulde voor Ed en Roel die wellicht onbedoeld ons schakers weer de nodige nederigheid hebben bijgebracht.